Soạn bài ai đã đặt tên cho dòng sông
Bài viết này sẽ đưa bạn vào cuộc hành trình khám phá câu chuyện thú vị về việc làm thế nào con người đã đặt tên cho những dòng sông trên toàn thế giới. Chúng ta sẽ khám phá những truyền thống và hình thức đặt tên sông khác nhau và tầm quan trọng của việc đặt tên đối với văn hóa và lịch sử của mỗi quốc gia. Hãy cùng nhau tìm hiểu những sự kỳ diệu của việc đặt tên cho dòng sông và tầm quan trọng của nó trong việc bảo tồn và kể lại câu chuyện của những con sông đó.
Tìm hiểu chung tác phẩm
1. Tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường
Hoàng Phủ Ngọc Tường, một tri thức yêu nước, nổi tiếng với sự hiểu biết sâu rộng trong nhiều lĩnh vực.
Sinh ra và lớn lên ở Quảng Trị, quê gốc của ông, nhưng ông đã sống, học tập và phát triển mối gắn kết sâu sắc với thành phố Huế.
Ông là một tác giả chuyên viết thể loại bút ký, thể hiện tài năng vượt trội trong việc lồng ghép sự hòa quyện giữa trí tuệ và tính trữ tình trong nghệ thuật viết.
Phong cách văn học của ông mang dấu ấn đặc biệt, kết hợp một cách uyển chuyển giữa sự nghiêm túc và suy tư đa chiều, với sự tổng hợp của kiến thức sâu rộng về triết học, văn hóa, lịch sử và địa lý. Tất cả được thể hiện qua một lối viết sâu sắc, mê đắm và đầy tài hoa, hướng nội và súc tích.
Năm 2007, ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật, thể hiện sự công lao và tài năng xuất sắc của mình trong lĩnh vực văn học.
2. Tác phẩm
Bài viết ‘Ai đã đặt tên cho dòng Sông?’ là một tác phẩm bút ký xuất sắc viết tại thành phố Huế vào ngày 4 tháng 1 năm 1981, và sau đó được xuất bản trong một tập sách mang cùng tên. Bài bút ký này được chia thành ba phần, và phần văn bản là một trong những phần quan trọng nhất của nó, trích từ phần đầu tiên.
3. Đoạn trích
Vị trí của đoạn trích này nằm ở phần đầu của tác phẩm, nơi tác giả đã theo dõi Sông Hương từ nguồn đầu đến đầu cửa biển, và trong đó, ông đã trình bày những hiểu biết cá nhân về dòng sông này.
4. Bố cục của tác phẩm
Đoạn 1, ‘Trong những dòng sông… dưới chân núi Kim Phụng’, là sự miêu tả về mối quan hệ sâu sắc của Sông Hương với dãy Trường Sơn từ vùng thượng nguồn của dòng sông.
Đoạn 2, từ ‘Phải nhiều thế kỷ… quê hương xứ sở’, tập trung vào mối quan hệ của Sông Hương với kinh thành Huế và nhấn mạnh tầm quan trọng của nó trong lịch sử của thành phố.
Đoạn 3, ‘Hiển nhiên là sông Hương… cho dòng sông?’, thể hiện mối quan hệ đặc biệt của Sông Hương với lịch sử, văn hóa dân tộc, và những tầm nhìn đẹp đẽ của cuộc sống và thi ca.
Đọc – hiểu văn bản
1. Sông Hương vùng thượng nguồn – quan hệ sâu sắc với dãy Trường Sơn
Tên gốc “A Pàng” của Sông Hương thể hiện sự tương tự với “Đời người”, bởi dòng sông này chứa đựng cả cuộc đời con người, bắt đầu từ thời điểm còn là giọt nước địa chất (như trong sử thi buồn), tập trung vào việc thể hiện cảm xúc hướng nội.
Sông Hương được mô tả như “rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn”, đẩy mạnh sự hoang dại và mãnh liệt của nó.
Nó cũng được miêu tả “dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng,” thể hiện vẻ đẹp dịu dàng và đầy sự say đắm.
Tác giả nhân hoá Sông Hương như “một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại,” với rừng già đã hòa quyện bản lĩnh gan dạ và tâm hồn tự do; và khi rời khỏi rừng, Sông Hương mang theo “một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa.”
Tóm lại, Sông Hương là “một bản trường ca của rừng già” với những tiết tấu hùng tráng và mãnh liệt, cùng với sự kết hợp của hoang dại và dịu dàng, đầy cá tính, và đậm đà như tâm hồn của “thiếu nữ A Pàng.
Giá trị nghệ thuật:
– Liên tưởng kì thú, xác đáng.
– Ngôn từ gợi cảm.
⇒ Sức cuốn hút và hấp dẫn về một con sông mang linh hồn với sự sống
2. Sông Hương trong mối quan hệ với kinh thành Huế
″người tình mong đợi″
Sông Hương, khi chảy về đồng bằng và ngoại vi của thành phố, trở nên như “người con gái đẹp nằm ngủ mơ màng” đang chờ đợi để “người tình mong đợi đến đánh thức.” Ở giữa cánh đồng Châu Hoá đầy hoa dại, Sông Hương trở thành một hình ảnh tương tự như “cô gái đẹp nằm ngủ mơ màng,” đầy quyến rũ và sự say đắm.
– Ra khỏi vùng núi:
+Sông Hương, khi trải qua vùng đồng bằng, chuyển động liên tục với những khúc quanh và uốn mình theo đường cong mềm mại. Nó đã tạo ra một hình ảnh cung tròn về phía đông bắc, như một nàng tiên được đánh thức, và dòng sông bỗng bừng lên sức trẻ và niềm khao khát của tuổi thanh xuân.
- Khi nó tiến vào ngoại vi của thành phố, Sông Hương vẫn tiếp tục trong bóng vang của dãy Trường Sơn…
+Nơi chân núi Ngọc Trản, nước sông có màu xanh thẳm và trôi qua giữa hai dãy đồi cao nguyên như thành quách.
+Cảnh vọng và Tam Thai, Lựu Bảo: Dòng sông như tấm lụa mềm mại, với những mảng phản quang đa dạng trên bầu trời phía tây nam thành phố, “sớm xanh, trưa vàng và chiều tím”. Nơi đây, giấc ngủ nghìn năm của vua chúa được bảo quản trong lòng rừng thông u tịch, với sự kiêu hãnh đáng kinh ngạc của những lăng tẩm đồ sộ lan tỏa khắp vùng thượng lưu.
Tất cả những đặc điểm này tạo nên vẻ đẹp của Sông Hương, dịu dàng, lôi cuốn, đầy tươi tắn và trẻ trung tương ứng với sự kiêu hãnh và trầm mặc như triết học và cổ điển.
Giá trị nghệ thuật:
- Sự am hiểu về địa lí đã giúp tác giả miêu tả một cách tỉ mỉ dòng Sông Hương, bao gồm cả các khúc quanh và lưu vực của nó.
- Kiến thức về văn hoá và văn học đã tạo nên một ấn tượng đặc biệt về vẻ đẹp trầm mặc.
- Quan sát tinh tế về ngôn từ phong phú đã tạo ra các câu văn đầy màu sắc, hình ảnh và ấn tượng.
- Bút pháp tả đã được kết hợp một cách nhuần nhuyễn và tài hoa, tạo ra một sự phối cảnh kì thú, hoà hợp giữa Sông Hương và thiên nhiên tại xứ Huế.
3. Sông Hương chảy vào thành phố
“Sông Hương ″tìm đúng đường về″
- Sông Hương, trong cuộc gặp gỡ với thành phố, tỏ ra vui tươi như khi đến một cuộc hẹn tình yêu.
- Chiếc cầu trắng của thành phố trông nhỏ nhắn như những vành trăng non trên bầu trời.
- Sông Hương uốn lượn một cánh ung nhẹ đến Cồn Hến, làm cho dòng sông trở nên mềm mại như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu.
- Dòng sông chảy lặng lẽ, như một nhịp điệu làm chậm lại, mang trong mình tình cảm đặc biệt dành riêng cho Huế.
- Nó dường như ngập ngừng, như một lửa muốn rời đi và một lửa muốn ở lại, tạo ra những sóng nước trên bề mặt như thể hiện sự vấn vương của một trái tim.
Tóm lại, Sông Hương được mô tả như một cô gái Huế tài hoa và dịu dàng, sâu sắc và đa tình, kín đáo và lẳng lơ, có vẻ đẹp tinh tế mà không cần nhiều trang điểm, giống như cách trang điểm của các cô dâu xưa ở Huế.
Giá trị ghệ thuật:
Hình ảnh ấn tượng đã được cảm nhận một cách rất tinh tế và tạo ra những liên tưởng so sánh đầy bất ngờ và sáng tạo, đánh thức tình yêu say đắm trong trái tim của tác giả. Những nét bút này được miêu tả như những cử chỉ dịu dàng, tình tứ và đắm đuối.
Tác giả đã cảm nhận Sông Hương qua nhiều góc độ khác nhau: qua con mắt của một họa sĩ (như việc Sông Hương là bức tranh với những đường nét tinh tế tạo ra vẻ đẹp cổ kính của cố đô), qua âm nhạc (với điệu chậm rãi, sâu lắng và trữ tình, cùng với tiếng đàn Kiều), và qua ánh nhìn đắm say của một trái tim đa tình (Sông Hương như một người tình dịu dàng và trung thành).
4. Sông Hương trong mối quan hệ với lịch sử dân tộc, với cuộc đời và thi ca
a. Với lịch sử dân tộc
Dòng sông Sông Hương là biểu tượng của đất nước lịch sử, kết nối với nhiều sự kiện quan trọng:
- Dòng Linh Giang, được tìm thấy trong sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi, là một biểu tượng thiêng liêng của quê hương.
- Sông Hương đã tham gia vào cuộc chiến đấu oanh liệt để bảo vệ biên giới phía nam của Tổ quốc Đại Việt trong suốt hàng thế kỷ trung đại.
- Nó chiếu sáng bóng kinh thành Phú Xuân, nơi người anh hùng Nguyễn Huệ từng hoạch định và thực hiện những chiến dịch đầy vẻ vang.
- Sông Hương đã trải qua lịch sử bi tráng của thế kỷ XIX, nơi chảy máu của những cuộc khởi nghĩa.
- Nó tiếp tục tồn tại trong thời đại Cách mạng tháng Tám, đánh dấu những chiến công rung chuyển của một quê hương trong sự nghiệp độc lập và tự do.
Tóm lại, Sông Hương mang trong mình vẻ đẹp của một bản hùng ca, ghi lại những thăng trầm của lịch sử từ thời vua Hùng đến Cách mạng tháng Tám, tạo nên một phần không thể thiếu của sự phấn đấu và vinh quang của đất nước.
b. Sông Hương với cuộc đời và thi ca
– Với cuộc đời:
Sông Hương là một nhân chứng kiên cường và kiên nhẫn qua những biến cố của cuộc đời.
Khi được kêu gọi, nó biết cách tự hiến mình như một chiến công, sau đó trở về cuộc sống đời thường, trở thành một người con gái dịu dàng của đất nước. Sông Hương mang trong mình vẻ đẹp giản dị, nhưng cũng độc đáo.
– Với thi ca:
Dòng sông Sông Hương, trong cái nhìn tinh tế của nhiều nghệ sĩ nổi tiếng:
- Tản Đà đã mô tả nó là “dòng sông trắng – lá cây xanh.”
- Thơ Cao Bá Quát nhấn mạnh vẻ đẹp hùng tráng của nó, “như kiến dựng trời xanh.”
- Trong thơ Bà Huyện Thanh Quan, nó được nhắc đến như biểu tượng của nỗi quan hoài vạn cổ.
- Tác giả Tố Hữu thấy trong Sông Hương sự đột khởi của sức mạnh phục sinh trong tâm hồn.
Tất cả những góc nhìn này tạo ra một hình ảnh độc đáo của Sông Hương, một dòng sông không bao giờ lặp lại chính mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ.
Tổng kết Nội dung tác phẩm
- Bài kí của tác giả thể hiện một văn phong tao nhã, cảm xúc hướng nội tài hoa, là sản phẩm của một cây bút giàu trí tuệ và tổng hợp từ vốn hiểu biết sâu rộng. Điều này tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt của bài viết.
- Đoạn trích trong bài viết thể hiện vẻ đẹp của dòng Sông Hương và xứ Huế. Từ đó, tác giả truyền tải tình yêu và lòng tự hào đầy thiêng liêng đối với Sông Hương, xứ Huế và đất nước.
- Tác giả thể hiện tình cảm đối với Huế, đồng thời trân trọng và giữ gìn những cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp và những nét đẹp văn hoá truyền thống. Tác giả cũng thể hiện sự tinh tế và nhạy cảm đối với cuộc sống xung quanh.
- Tác giả có kỹ năng đọc hiểu thể tuỳ bút theo đặc trưng của thể loại và vận dụng kiến thức để đọc và viết các văn bản tương đương.
